Loodvergiftiging komt vaker voor dan gedacht! Een vogel hoeft soms alleen maar aan iets loodhoudend te likken om er door vergiftigd te worden! Ondanks dat er tegenwoordig nauwelijks loodhoudende materialen geproduceerd worden, zijn er tal van plaatsen in huis waar een vogel in contact kan komen met lood. Ook zink is een beruchte bron van problemen bij vogels.
De meest voorkomende bronnen van lood en zink, leidend tot een zware metalen vergiftiging:
- Loodhoudende verf (vooral aanwezig in oude huizen of schilderijen)
- Antieke of geïmporteerde metalen kooien
- Gegalvaniseerde draad of gaas (ook het witte oxidatiepoeder!)
- Gipspleister en dakbedekking
- Batterijen
- (Soldeer)tin
- Gordijnloodjes (loodveter vitrage)
- Visloodjes
- Kogeltjes voor luchtbuksen
- Glas-in-lood, kroonluchters
- Folie van wijn- of champagneflessen (geldt voor oude flessen)
- Linoleum
- Niet goed geglazuurd keramiek
- Golfballen
Als een vogel lood, zink of een ander zwaar metaal binnenkrijgt, worden kleine hoeveelheden van het metaal opgenomen in de maag en darmen en komen ze in de bloedstroom terecht. Veel zware metalen geven daarbij direct problemen door de te hoge bloedspiegels, maar lood wordt ook opgeslagen in de weke delen en botten. Dit houdt in dat een loodvergiftiging vaak langer na behandeld moet worden dan een zinkvergiftiging, omdat het lood nog gedurende langere tijd vrij kan komen vanuit de botten (en weke delen). Zware metalen tasten diverse belangrijke organen aan, waaronder het maagdarmstelsel, de nieren en de lever. Ook kunnen rode bloedcellen kapotgaan door een te hoge loodspiegel in het bloed.
Verschijnselen die kunnen wijzen op een lood- of zinkvergiftiging:
- Zwakte
- Depressie
- Slechte eetlust
- Vertraagde kroplediging
- Overgeven / regurgiteren
- Afwijkende ontlasting (te waterig, diarree)
- Zenuwverschijnselen zoals spierkrampen, rondjes draaien, ‘sterrenkijken’, toevallen of blindheid
- Roodverkleuring van de ontlasting (iets dat vooral bij de Amazonepapegaai wordt gezien)
Een zware metalenvergiftiging kan goed behandeld worden mits deze tijdig wordt vastgesteld. De beste manier om de diagnose te stellen is door een bloedtest uit te voeren. Een röntgenfoto is in sommige gevallen ook raadzaam om eventuele metaaldeeltjes in het maagdarmkanaal op te sporen. Het laboratorium van de Universiteit Utrecht beschikt over een loodanalyse apparaat die de loodspiegel binnen een half uur kan bepalen en waarvoor een zeer geringe hoeveelheid bloed nodig is. Hierdoor kan ook bij heel kleine vogels op een betrouwbare manier de diagnose gesteld worden.
Het belangrijkste onderdeel van de behandeling is om de zware metalen die in het bloed aanwezig zijn te binden d.m.v., een zogenaamde chelator (een stof die de metalen bindt), zodat de zware metalen uit het bloed en andere weefsels van de vogel verwijderd worden. Dit proces kan langere tijd duren en hangt onder andere af van het type metaal en de opgenomen hoeveelheid. Als op de röntgenfoto metaaldeeltjes in het maagdarmkanaal te zien zijn, kan besloten worden om te laxeren, of de deeltjes te verwijderen door middel van bv. een gastroscopie (kijkoperatie in de maag).
Een zware metalen vergiftiging kan je voorkomen door alle bronnen uit huis te verwijderen. Bovendien is het aan te raden om vogels nooit zonder toezicht in de kamer te laten rondscharrelen waar ze aan voorwerpen kunnen knagen die daar voorhanden zijn (bv. Glas-in-lood ramen of de loodveter van vitrage)
Op basis van onderzoek dat door collega’s uit Amerika 20 jaar geleden is uitgevoerd werd niet alleen vastgesteld dat het middel calciumedetaat (een chelator) een geschikt middel was om loodvergiftigingen bij gezelschapsvogels te behandelen, maar werd ook vastgesteld welke dosering gebruikt moest worden om verzekerd te zijn van een effectieve behandeling. Door deze opgedane kennis is het reeds jaren goed mogelijk om een loodvergiftiging snel en effectief te behandelen.
Dit artikel is op 30-8-2019 gepubliceerd en is geschreven namens Vrienden Diergeneeskunde, door de specialisten van de afdeling "Vogels en Bijzondere Dieren" van de Universiteit Utrecht; Schrijvers: M.M.C. Heuvelmans, Dr. Yvonne van Zeeland en Dr. Nico Schoemaker. Dit artikel is met toestemming beschikbaar gesteld voor Avonturia de Vogelkelder, met als doel de kennis en informatie van onderzoeken en vogelspecialisten te delen met de echte doelgroep, papegaaienliefhebbers, om het welzijn van papegaaien te verbeteren in Nederland, België en de rest van de wereld.
Wist u dat u ook kunt bijdragen aan onderzoek en het welzijn van papegaaien? Vrienden Diergeneeskunde is het goede doel van de faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht. Zij zetten zich in voor wetenschappelijk onderzoek om het welzijn en de gezondheid van papegaaien te verbeteren. U kunt doneren via de website van Vrienden Diergeneeskunde: doneer direct. Alle opbrengsten gaan naar het onderzoek papegaaienwelzijn.
